استان سیستان و بلوچستان یکی از استانهای جنوب شرقی ایران و مرکز آن زاهدان است. این استان از شمال غرب به استان خراسان جنوبی، از شرق به کشور پاکستان و کشور افغانستان، از جنوب به دریای عمان، از سمت جنوب غربی به استان هرمزگان و از سمت غرب به استان کرمان محدود میشود.
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان شامل سه منطقه سیستان، سرحد و مکران بود.
سیستان و بلوچستان از دو ناحیه سیستان و بلوچستان تشکیل شدهاست. سرزمین اساطیری سیستان که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد، در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که «اهورامزدا» آفریده است. همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی میباشد. اولین فرمانروای معروف ایرانی این سرزمین بعد از اسلام، یعقوب لیث صفاری بود. همچنین یعقوب لیث صفاری پس از شکست اعراب، زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی کشور اعلام کرد. بعد از صفاریان، سامانیان، غزنویان و سلجوقیان نیز هر یک، مدتی در این سرزمین فرمان راندهاند.
در زمان خلافت خلیفه دوم، سرزمین بلوچستان به وسیله عربها فتح و یکی از سرداران عرب به عنوان حاکم آن منصوب شد، ولی در اثر مخالفتها و جنگهای مردم بلوچستان با وی، سرانجام این سرزمین را ترک کرد در سال سیصد و چهار هجری قمری، سرزمین بلوچستان به وسیله دیلمیان فتح گردید. در زمان حکومت سلجوقیان در کرمان، منطقه بلوچستان نیز توسط آنها اشغال و تابع کرمان شد.
سیستان که صورت تغییر یافته سجستان یا سکستان است به معنای سرزمین قوم سکا است و بلوچستان نیز محل سکونت قوم بلوچ است.
نام بومی سیستان زرنک بوده است و پس از هجوم سکاها به این ناحیه در سال ۱۲۸ قبل از میلاد به سجستان تبدیل شده است. نیمروز نام دیگر سیستان است.
نام نواحی بلوچستان در کتیبه های میخی داریوش، در بیستون و تخت جمشید، «مکه» آمده است. در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» یا «ایرینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این کلمه با کلمه «مکا» کلمهای پدید آمد که به مرور زمان به مکران تبدیل شد.
روستای دَرَک، روستایی ساحلی است که در راه دو بندر مهم جنوب، (بندر چابهار و بندرعباس)، قرار گرفته که به دلیل کمتر شناخته شده بودن، هنوز هم بکر باقی مانده است.
غار صداکی یکی از جاذبههای بکر و منحصر بفرد است که در ارتفاع حدود هزار و پانصد متری رشته کوه بیرک قرار دارد.
کوههای مینیاتوری چابهار یا کوههای مریخی چابهار نام کوههایی با ساختار و شکل ویژه است که به دلیل نوع و وضعیت فرسایش و گونهٔ رسوبی خاص، اشکالی شبیه به ناهمواریهای سطح مریخ دارد.
کوه خواجه (کوه اوشیدا) یا (کوه رستم)، تنها عارضه طبیعی در دشت سیستان است که دارای آثار تاریخی همچون کاخ، آتشکده، زیارتگاه خواجه مهدی و قبرستانی از دوران مختلف میباشد.
در روزگاران دور که بشر تازه یکجا نشین شده بود، شهری در سیستان پدید آمد که به گفتهی باستانشناسان به لحاظ بافت شهری، جمعیت، برنامه ریزی شهری و ... اولین شهر جهان بود.
مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیتهای سیستانی و بلوچ میباشند که سیستانیان به زبان فارسی با گویش سیستانی صحبت می کنند و بلوچها به زبان بلوچی صحبت می کنند.
سوزن دوزی (انواع آن شامل ابریشمدوزی، گلابتوندوزی، پتهدوزی، سرمهدوزی، شمارهدوزی، پولکدوزی، منجوقدوزی، پیلهدوزی، خامهدوزی و ...)، سکه دوزی، دودنی بافی، سفالگری، زرگری، قالی بافی، حصیربافی، چادربافی، لنج سازی و ...
شیرینی لندو، صنایع دستی استان مانند دودنی، انواع سوزن دوزی، حصیر، سفال و ...
پلو زعفرانی، تباهگ، تجکی، ستو، دوغ برک، دوغ پای، سوزی، چنگالی، لنجو (آبگوشت ماهی)، کشک زرد، اوجیزک، آبگوشت زابلی یا سیستانی و ...
ابوالحسن علی بن جولوغ سیستانی (فرخی سیستانی)، ابوسعید احمد سجزی، میرزا محمد علی رحیمی (عبرت سیستانی) و ...
این استان بیشتر آب و هوای گرم و خشک دارد اما در عین حال از تنوع آب و هوایی و اقلیمی ویژهای برخوردار است و مناطق کوهستانی، جنگلی و باتلاقی نیز در این استان پهناور به چشم میخورد.
از نظر اقليمي دشت سیستان (در شمال استان) در تيپ اقليم خشك بياباني قرار دارد و متوسط بارندگي ساليانه آن كمتر از 65 ميليمتر بوده است. ناحيه بلوچستان (در جنوب استان) در مجموع داراي طبيعتي كوهستاني و خشك است. نواحي جنوبي استان با توجه به مجاورت با درياي عمان و متأثر شدن از بادها و بارانهاي موسمي اقيانوس هند، داراي اقليم متفاوتي ميباشند. چنانكه بالابودن ميانگين دما و پايين بودن نوسانات آن، از جمله مشخصههاي اساسي اقليم بلوچستان ميباشد. با اين وجود در جنوب بلوچستان شاهد شرايط آب و هوايي شرجي، در مركز خشك و در شمال معتدل خشك، ميباشيم.