غار

غارهای مهم جهان، حفره‌هایی هستند که بطور معمول بر اثر حل شدن سنگ‌ها با آب و ذوب شدن یخ‌ها ایجاد می‌شود. بزرگترین و شگفت‌انگیزترین غارها در سنگ‌های آهکی بوجود آمده‌اند. بعضی غارها، فقط یک حفرهٔ کوچک‌اند که فقط یک نفر می‌تواند وارد آن شود. برخی دیگر، گذرگاه‌ها و اتاقک‌های تو در تو دارند.

به تمام سنگ‌هایی که بعد از تشکیل فضای غار، بر اثر چکیدن آب‌های فرورو در کف و دیواره‌های غار بوجود می‌آید، غارسنگ می‌گویند که معروف‌ترین آن‌ها چکنده (استالاکتیت) و چکیده (استالاگمیت) هستند.

غارها در سراسر جهان وجود دارند، اما تعداد اندکی از آن‌ها توسط غارنوردان کشف و مستندسازی شده‌اند. غارهای اکتشافی به طور وسیعی در اروپا، آسیا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه یافت شده‌اند، اما در آمریکا، آفریقا و جنوبگان کمترند.

غارهای تحت فرایندها زمین‌شناسی گوناگونی ایجاد می‌شوند و می‌توانند اندازه‌های مختلفی داشته باشند. این‌ها عبارتند از ترکیب فرایندهای شیمیایی، فرسایش در اثر آب، نیروهای تکتونیکی، میکروارگانیسم‌ها، فشار و تاثیرات جوی.

طبقه بندی غارها

غارها را می‌توان از جنبه‌های گوناگونی دسته‌بندی کرد:

از نظر روش شکل‌گیری:

  • غارهای طبیعی:

    1- غارهای بوجود آمده بر اثر نفوذ آبهای اسیدی در لایه های آهکی (که 98% غارهای موجود از این روش بوجود می آیند)
    2- غارهای بوجود آمده بر اثر فرسایش امواج
    3- غارهای بوجود آمده بر اثر زلزله و چین خوردگی های لایه زمین
    4- غارهای آتشفشانی
    5- غارهای بادی
    6- غارهای یخی

  • غارهای مصنوعی (دست کن)

از نظر ریخت‌شناسی (مورفولوژی) و ساختار هندسی:

  • غارهای افقی
  • غارهای شکافی
  • غارهای عمودی 

از نظر زمان پیدایش:

  • غارهای اولیه
  • غارهای ثانویه
  • غارهای رده سوم

از نظر عمر سنگ‌ها

آشنایی با غارها

غارهای محوطه تاریخی بیستون
1398/04/11 0 0

پنج غار به نام‌های مرخرل، مرتاریک، شکارچیان، مردودر و مرآفتاب، کهن‌ترین آثار موجود در کوه بیستون را دارا هستند که آثاری از دوره‌های پارینه‌سنگی، ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار شکارچیان
1398/04/11 0 0

غار شکارچیان در دامنه کوه بیستون و در بالای مجسمه هرکول قرار دارد و متعلق به دوران پارینه‌سنگی است. یافته‌های این غار احتمالاً بین ۷۰ تا ۴۰ هزار

...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار چهل خانه
1397/10/27 0 0

غار چهل خانه، مجموعه ای از اتاق دست کن، شبیه به غارهای صخره ای و حجاری شده است که در ارتفاعات رشته کوهی واقع در شمال شرقی شهر سعدآباد ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار ده شیخ
1397/10/23 0 0

غار ده شیخ از منحصربه فردترین جاذبه های استان کهگیلویه و بویراحمد است، به طوری که به آن لقب علی‌صدر ۲ داده‌اند. این غار، ۱۳۵ میلیون سال قدمت ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار صداکی
1397/02/24 0 0

غار صداکی یکی از جاذبه‌های بکر و منحصر بفرد است که در ارتفاع حدود هزار و پانصد متری رشته کوه بیرک قرار دارد. این غار یکی از غارهای بزرگ، اما ناشناخته ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار پراو
1396/10/22 0 0

غار پراو یا غار پرو (به معنی پرآب) نام غاری است در ارتفاع ۳٬۰۵۰ متری کوه پراو، که در میان کوه طاق بستان و کوه بیستون قرار دارد. اين غار، بزرگ‌ترين غار ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار یخی چما
1396/10/15 0 0

غار یخی چما شبیه تنگه‌ای بزرگ و یک انباری پربرف است که ارتفاع برف‌های آن تا 50 متر نیز می‌رسد. به دلیل موقعیت قرار گیری و ریزش برف در طی چندین ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار شگفت یزدان
1396/10/09 0 0

غار شگفت یزدان (اشکفت یزدان)، غاری بکر و زیبا است و از غارهای مقدس زرتشتیان است. در اوایل ورود مسلمانان به ایران، زرتشتیان برای اینکه آتش مقدسشان ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار ماهی کور
1396/10/04 0 0

غار ماهی کور شگفت‌انگیزترین گونه ماهی را در دل خود پرورش می‌دهد. این‌گونه ماهی چون در آب‌های زیرزمینی و در تاریکی غار زندگی می‌کند به ماهی ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار کرفتو
1396/09/24 0 0

غار کرفتو یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌است. بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار یخ مراد
1396/08/18 0 0

غار یخ مراد در دامنه شمالی دره‌ای عمیق و منتهی به روستای آزادبر واقع شده است. این غار متعلق به دوره دوم زمین شناسی (مزو زوییک) یا میان زیست ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار کبوتر (هامپوییل)
1396/08/04 0 0

این غار یا قدمت 150 تا 200 میلیون سال و با داشتن مناظر طبیعی یکی از شگفتی های آفرینش است و دومین غار خاکستری از نظر وسعت و قدمت در جهان ...

گروه(ها):
ادامه مطلب
غار قوری قلعه
1396/07/28 0 0

غار قوری قلا یا قوری قلعه، بزرگ‌ترین و طولانی ترین غار آبی خاورمیانه، با پیشینهٔ ۶۵ میلیون سال است. این غار به عنوان يکی از هفت اثر طبيعی ملی کشور ...

گروه(ها):
ادامه مطلب

الگوهای فیزیکی غارها

  • غارهای شاخه‌ای رایج‌ترین الگوهای غار هستند و در نزدیک گودال‌هایی ایجاد می‌شوند که آب‌های زیرزمینی آن‌جا تقویت می‌گردند. هر گذرگاه یا شاخه‌ای، از منبع تقویت جداگانه‌ای تغذیه می‌شود و به شاخه‌های پایین دست متصل می‌گردد.
  • غارهای شبکه زاویه‌ای از درزهای متقاطعی از سنگ‌های کربنات ایجاد، و دارای شکستی هستند که با فرسایش شیمیایی پهن شده‌اند. این شکست‌ها مسیرهای بلند، باریک و راستی را ایجاد می‌کنند که در حلقه‌های گسترده بسته ادامه دارند.
  • غارهای بخیه‌ای مانند جریان‌های بافتی سطحی هستند که مسیرشان جدا می‌شود و سپس با زه‌کشی‌های رو به‌ پایین برخورد می‌کنند. آن‌ها اغلب در طول یک بستر یا سازه شکل می‌گیرند و تنها بندرت از بسترهای پایین‌تر و بالاتر عبور می‌کنند.
  • غارهای اسفنجی زمانی ایجاد می‌شوند که حفره‌های محلول از مخلوط آب‌های گوناگون شیمیایی به یکدیگر متصل می‌گردند. حفره‌های از یک الگو که دارای سه بعد اند و رندمی می‌باشند، مشابه یک اسفنج اند.
  • غارهای شاخک‌شکل، اتاق‌ها، راهروها و گذرگاه‌های بزرگ بی‌قاعده را شکل می‌دهند. این اتاق‌های سه بعدی تصادفی، از بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی ایجاد می‌شوند، که با آب غنی شده از هیدروژن سولفید، سنگ‌های کربناتی را می‌سایند.
  • غارهای گودالی (غارهای عمودی، چاه‌ها یا حفره‌ها) از یک محور عمودی ساخته شده‌اند، نه یک گذرگاه افقی. آن‌ها ممکن است با یکی از الگوهای بالایی مرتبط باشند.

گونه‌های حیوانات ساکن در غارها

گونه‌های حیوانات ساکن در غار به این دسته‌ها تقسیم می‌شوند:

  • تروگلوبایت‌ها گونه‌هایی هستند که تنها به غارها محدود می‌شوند مانند ماهی غارزی و سمندر غارزی
  • تروگلوفایل‌ها گونه‌هایی هستند می‌توانند تمام عمر خود را در غار زندگی کنند، ولی در خارج غار نیز قادر به زندگی اند که شامل حشرات غارزی هستند
  • تروگلوکسن‌ها گونه‌هایی هستند که از غار استفاده می‌کنند، ولی نمی‌توانند چرخه زندگی خود را در غار کامل کنند مانند خفاش خاکستری و خفاش بدون دم مکزیکی
  • استثناها شامل مواردی هستند که در هیچ‌یک از دسته‌های ذکر شده جا ندارند

برخی نویسندگان برای اشکال آبی از واژگان جداگانه‌ای استفاده می‌کنند.

غارهای ایران

ایران از نگاه غارنوردان حدود دو هزار غار دارد. در ایران بیشتر از ۶۰۰ غار شناخته شده داریم. بسیاری از این غارها برای خیلی از مردم آشنا نیستند اما جزء محل های خاص و دیدنی کشورمان به حساب می آیند. برخی از این غارها برای بازدید همه باز هستند و برخی دیگر، تنها از نظر غارشناسی اهمیت دارند.