استان گیلان یکی از استانهای شمال ایران و مرکز آن شهر رشت است. این استان، از شمال به دریای خزر و کشور آذربایجان، که از طریق آستارا با آن دارای مرز بین‌المللی است، از غرب به استان اردبیل، از جنوب به استان های زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران محدود می‌شود.

تاریخچه استان گیلان

گیلان منطقه‌ای تاریخی در حدود دلتای رود سفیدرود است که میهن مردم گیل در دوران باستان بود. ساکنین این سرزمین خصوصاً دیلمیان تأثیرگذاری زیادی بر تاریخ همسایگانشان و حتی بر خلافت داشتند. یافته‌های باستانشناسی در گیلان نشان دهنده وجود تمدن‌هایی سه هزار ساله چون مارلیک و املش است.

سرزمین گیلان در گذشته شامل سه ناحیه طالش، دیلم و گیلان (جیلان) می شد. در قرون وسطی از جانب جنوب شرقی تا ناحیه چالوس وسعت داشت و نخستین کرسی آن در این زمان دولاب بود که بعدها فومن و سپس لاهیجان جای آن را گرفت و بعد از تصرف گیلان توسط صفویه مرکز آن به رشت منتقل شد.

از همان آغاز، فرمانروایان این قوم از آزادی کامل برخوردار بوده اند و هیچ گاه در برابر بیگانگان و یا در مقابل حکمان دیگر ، تسلیم نشده اند و حتی به اطاعت دولت ماد در نیا مده اند. در قرن ششم پیش از میلاد، گیلانیان با کوروش هخامنشی متحد شدند و دولت ماد را سرنگون کردند. در زمان ساسانیان ، گیلان استقلال خود را از دست داد.

سلسله دیلمیان در دوران فرمانروایی خود به بغداد لشگر کشیدند و خلیفه عباسی را شکست دادند. مغولان در زمان اولجایتو موفق شدند برای مدت کوتاهی این سرزمین را تصرف کنند. گیلانیان در به قدرت رسیدن صفویان نقش مهمی را ایفا کردند.

در زمان سلطنت شاه عباس اول ، گیلان استقلال خود را از دست داد. در سال 1071 هجری قمری ، قوای روسیه به دستور پتر کبیر به گیلان حمله برد و رشت را تا سال 1145 هجری قمری در اشغال خود نگه داشت. گیلک ها در پیروزی انقلاب مشروطیت نیز سهمی عمده داشتند. آنها در سال 1287 هجری قمری تهران را فتح کردند. نقش مردم گیلان در نهضت میرزا کوچک خان جنگلی نیز از نمونه های درخشان تاریخ این سرزمین است.

نام گذاری استان گیلان

دربارهٔ نام گیلان و معانی واژهٔ گیل، نظرات متفاوتی ابراز شده‌است. لغت‌نامه دهخدا، واژهٔ گیلان را برگرفته از گیل، به‌اضافهٔ پسوند مکان ان، به معنای محل سکونت گیل‌ها دانسته و افزوده‌است که صورت این واژه در زبان پهلوی، گِلان و نزد یونانی‌ها گِلای بوده‌است.

گیلان در اوستا با نام «وارِنا» معرفی شده است و یونانیان این سرزمین را با نام یکی از اقوام بومی ایران پیش از آمدن آریایی‌ها یعنی کادوسیان می‌نامیدند.

مناطق گردشگری استان گیلان