آرامگاه دانیال نبی

شهر شوش، یکی از کهن‌ترین مراکز تمدنی جهان و پایتخت باستانی عیلامیان و هخامنشیان، میزبان آثار تاریخی و مذهبی متعددی است که هر یک روایتگر بخشی از گذشته پرشکوه این سرزمین‌اند. در میان این آثار، آرامگاه دانیال نبی (ع) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های مذهبی و تاریخی، جایگاه ویژه‌ای دارد. این آرامگاه که به دانیال، یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل، منسوب است، نه‌تنها به دلیل ارزش‌های معنوی، بلکه به سبب معماری منحصربه‌فرد و پیشینه تاریخی‌اش، سالانه پذیرای زائران و گردشگران بسیاری از نقاط مختلف ایران و جهان است.
این بنا همچنین به دلیل ثبت در فهرست آثار ملی ایران در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی با شماره ۵۱، از ارزش تاریخی والایی برخوردار است و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری خوزستان شناخته می‌شود.

تاریخچه آرامگاه دانیال نبی

دانیال نبی، بر اساس روایات تاریخی و مذهبی، از پیامبران بنی‌اسرائیل در قرن هفتم پیش از میلاد و همزمان با کوروش بزرگ بود که در بیت المقدس متولد شد. بخت النصر پادشاه بابل در دوران نوجوانی دانیال، به بیت المقدس حمله و دانیال نبی را به اسیری می گیرد. دانیال چند دهه در دربار بابل خدمت می کند و در همان دوران مدعی پیامبری می شود. بعد از فتح بابل به دست کوروش، دانیال نبی که در آن دوران فردی با مقام بالا در دربار بابل بود به شوش مهاجرت کرد و بر اساس روایات، در همین شهر درگذشت و پیکرش در ساحل شرقی رودخانه شاوور به خاک سپرده شد.
دانیال به دلیل هوش، حکمت، و توانایی تعبیر خواب، مورد توجه پادشاهان وقت، از جمله بخت النصر (شاه بابل) و کوروش هخامنشی، قرار گرفت.
آرامگاه کنونی در شوش، به دلیل شواهد تاریخی و روایات محلی، معتبرترین مکان منسوب به این پیامبر به‌شمار می‌رود. بنای اولیه آرامگاه در طول تاریخ بارها در اثر بلایای طبیعی، به‌ویژه سیل، آسیب دید. بنای کنونی، که در سال ۱۲۴۹ هجری شمسی به دستور شیخ جعفر شوشتری و به دست معمار برجسته، حاج ملا حسین، بازسازی شد، جایگزین بنای پیشین شد که در اثر سیل ویران شده بود. در سال ۱۲۹۰، استاد جواد معمار، فرزند استاد حسن، دو گلدسته بر آن ساخت.

روایات مختلف درباره تاریخچه آرامگاه دانیال نبی

یک روایت از یک مسیحی نسطوری چنین می گوید: هنگامی که عرب ها به شوش حمله کردند، یک تابوت و مومیایی را به تصرف درآوردند که برخی آنرا متعلق به دانیال و برخی به داریوش شاه نسبت دادند. مسلمانان معتقد بودند که متعلق به دانیال نبی است.
در منابع عربی و اسلامی دو روایت است. یکی اینکه قبر دانیال ابتدا در شوشتر بوده و پس از جنگ شوشتر (حمله مسلمانان به ایران در سال ۱۷ هجری) توسط مسلمانان به شوش منتقل شده است.
روایت دیگر این است که قبر از ابتدا در شوش بوده و بعد از حمله مسلمانان، به کنار رود شاوور منتقل شده است.

سایر مکان های منسوب به آرامگاه دانیال نبی

علاوه بر مقبره دانیال نبی در شوش، برخی منابع تاریخی از مکان‌های دیگری مانند بابل، مصر، سمرقند، کنجدجان در گلپایگان، مالمیر در خوزستان، کرکوک، مقدادیه، موصل در عراق، سمرقند در ازبکستان و مسکو در روسیه به‌عنوان مدفن دانیال یاد کرده‌اند.

معماری آرامگاه دانیال نبی

یکی از بارزترین ویژگی‌های مقبره دانیال نبی، گنبد مخروطی و پلکانی آن است که در معماری ایرانی به «گنبد اورچین» یا «گنبد آناناسی» شهرت دارد. این گنبد دوپوسته، با ارتفاعی حدود ۲۰ متر و قطری در حدود ۵ متر، دارای ۲۵ طبقه مضرس است که از دور به شکل نخل خرما به نظر می‌رسد. این سبک معماری، که ریشه در دوره سلجوقی دارد، با الهام از زیگورات چغازنبیل، یکی از آثار باستانی شوش، طراحی شده و نمایانگر تداوم سنت‌های معماری بومی منطقه است.

بنای مقبره شامل سردر، حیاط، دو مناره به ارتفاع ۱۰ متر، و ضریحی در مرکز است. در زیرزمین بنا، سردابه‌ای کوچک قرار دارد که سنگ قبر اصلی دانیال نبی در آن نگهداری می‌شود و با آبی ساکن احاطه شده است که به اعتقاد برخی، هرگز متعفن نمی‌شود. دیوارهای داخلی با آینه‌کاری و کاشی‌کاری‌های ایرانی-اسلامی مزین شده‌اند که به فضای معنوی بنا جلوه‌ای خاص بخشیده است. ورودی مقبره از ضلع شرقی است و دو مناره با کتیبه‌های تاریخی، به‌ویژه کتیبه‌ای به تاریخ ۱۳۳۰ هجری قمری، بر زیبایی آن افزوده‌اند.

اهمیت مذهبی و فرهنگی آرامگاه دانیال نبی

آرامگاه دانیال نبی نه‌تنها برای مسلمانان، بلکه برای یهودیان و پیروان دیگر ادیان ابراهیمی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. در روایات اسلامی، دانیال به‌عنوان پیامبری حکیم و درستکار شناخته می‌شود که در کتاب آسمانی‌اش به موضوعات آخرالزمانی و ظهور منجی اشاره کرده است. شیعیان معتقدند که دانیال نبی در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) ایشان را همراهی خواهد کرد. این باور، جایگاه این آرامگاه را به‌عنوان مکانی مقدس در میان زائران تقویت کرده است.
از منظر فرهنگی، مقبره دانیال نبی نمادی از همزیستی ادیان در ایران است. حضور زائران یهودی و مسلمان در این مکان نشان‌دهنده پیوند عمیق تاریخی و فرهنگی میان جوامع مختلف در شوش است.

امکانات و نکات زیارت و بازدید از آرامگاه دانیال نبی

امکانات رفاهی و شرایط زیارت و بازدید از این مکان شامل موارد زیر است:

• اطراف آرامگاه، پارکینگ برای زائران و گردشگران دارد ولی تعداد محدودی می توانند از آن استفاده کنند. برای پارک خودرو می توانید از خیابان اصلی و کوچه های اطراف نیز کمک بگیرید.
• در نزدیکی آرامگاه مغازه هایی برای خرید سوغاتی و غذا وجود دارد.
• بانوان برای زیارت از این مکان باید از چادر استفاده کنند. ورودی زیارتگاه چادر ارائه می شود.
• سرویس بهداشتی نیز در این مکان وجود دارد.
• دور تا دور محوطه زیارتگاه اتاقکهایی برای استراحت زائران و گردشگران تعبیه شده است که می توان از آنها برای اقامت کوتاه و استراحت استفاده کرد.

آرامگاه دانیال نبی کجاست

آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش، استان خوزستان، ایران، در محله ای به نام محله مقبره، خیابان امام خمینی و در ساحل شرقی رودخانه شاوور واقع شده است. این مکان در نزدیکی جاذبه های تاریخی دیگر واقع در شهر شوش، مانند کاخ آپادانا و موزه شوش قرار دارد.