آشوراده

• 1396/11/15
• 0 کامنت
• 2698 تعداد بازدید

آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است. این جزیره در سده‌های گذشته در پی عملکرد و فعالیت گروه‌های انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتاده‌است. وسعت اولیه جزیره آشوراده حدود 1200 هکتار بوده است که بر اثر پیشروی آب دریا در طول سالیان گذشته، 800 هکتار آن به زیر آب رفته و اکنون تنها 400 هکتار آن قابل استفاده و برنامه ریزی است.

محدوده آشوراده در اثر بالا آمدن سطح آب دریاچه خزر توسط کانال طبیعی خزینی به صورت جزیره آشوراده از شبه جزیره میانکاله جدا شده‌است. به این ترتیب، جزیره آشوراده از شمال به دریاچه خزر، از شرق به تنگه‌ای باریک موسوم به تنگه چپق‌اوغلی و از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود.

این جزیره تا سال‌های پیش با امکاناتی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشته‌است که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی‌گیری مشغول بوده‌اند اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و رخ دادن سیل مردم جزیره، آنجا را ترک کردند. و هم‌اکنون تنها کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.

آشوراده آب و هوایی معتدل و مرطوب دارد. زبان مردم این جزیره فارسی و ترکی است و تنها راه دسترسی و ورود به آن قایق‌های بومی و محلی است.

پیشینه آشوراده

برخی از مورخان اعتقاد دارند که آشوراده همان جزیره آبسکون بوده است که در زمان حمله مغول به ایران، سلطان محمد خوارزمشاه به این جزیره گریخت و همان‌جا در سال ۱۲۲۰ میلادی درگذشت. این شبه جزیره در زمان صفوی به عنوان شکارگاه مورد توجه قرار گرفته و به این سبب دژهایی در این جزیره بنیاد شد.

در سال ۱۸۳۷ میلادی این جزیره با وجود اعتراض ایران به دست نیروهای روسیه اشغال شد. پس از این اشغال، نیروهای روسی تا چندین دهه یک پاسگاه نظامی در آن داشتند. میرزا تقی خان امیرکبیر در دوران ناصرالدین شاه تصمیم گرفت آشوراده را پس بگیرد و سرانجام پس از سقوط تزاریسم، براساس عهدنامه ی ایران و روسیه که در مسکو منعقد گردید، جزیره ی آشوراده به ایران بازگردانده شد.

آشوراده در اغلب منابع تاریخی به عنوان مجمع الجزایر آشوراده که متشکل از سه جزیره بوده‌است، آمده که با بالا آمدن سطح آب هر دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرورفته و در حال حاضر تنها یک جزیره باقی مانده‌است.

وجه تسمیه آشوراده

لفظ آشوراده در زبان ترکمنی به معنای جزیرهٔ آشور است و دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) {آشیرآدا = آشوراده} است. ترکمن‌ها به این جزیره مال آشیر هم می‌گویند زیرا در زمانهای قدیم از ساحل بندر ترکمن دام‌های خود را جهت چراندن به جزیره می‌رساندند و در این لفظ مال به معنای دام و آشیر به معنای مصدری رساندن است.

ویژگیهای آشوراده

آشوراده در سال ۱۳۵۴ جز نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد. در همین حال در کنوانسیون جهانی رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت و سومین اهمیت این منطقه عضویت آن در پناهگاه حیات وحش است که در تمامی ایام سال میزبان انواع پرندگان است. ۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید.

پوشش جانوری و گیاهی آشوراده

حیوانات مختلفی چون شغال، روباه، قرقاول، گراز، یک نوع اسب وحشی و انبوه پرندگان وحشی در این جزیره زیست می‌کنند. پرندگان بومی آن عمدتا قرقاول و دراج و پرندگان مهاجر آن شامل انواع کاکائی، گیدانشاه، چوب پا، پرستوی دریایی و گلایول، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز است که در فصول مختلف سال به شبه جزیره میانکاله و جزیره آشوراده مهاجرت می‌کنند.

پوشش گیاهی جزیره، بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است.

آشوراده کجاست

آشوراده دهی است که در مرکز شبه جزیره میانکاله از توابع شهرستان بندرترکمن و در ۲۵ کیلومتری مرکز استان گلستان قرار دارد.