غار ده شیخ از منحصربه فردترین جاذبه های استان کهگیلویه و بویراحمد است، به طوری که به آن لقب علی‌صدر ۲ داده‌اند. این غار، ۱۳۵ میلیون سال قدمت دارد و یک غار آهکی کاملا طبیعی است و انسان در ایجاد آن، هیچ نقشی نداشته است. غار ده شیخ دارای ۷ تالار اصلی و شش ورودی و خروجی است که با پناهگاه‌های صخره‌ای پوشیده شده که براساس نظر سرمایه‌گذار، در حال حاضر از ورودی شرقی غار استفاده می‌شود و برای حفظ طبیعت، مسیر دسترسی به غار، از دره تا دهانه آن، بازگشایی، سنگچین و پلکانی شده است.

غار ده شیخ دنا

بر اثر ریزش نزولات جوی، در طی سالیان طولانی، حفره هایی در این غار تشکیل شده و همین باعث شده تا آب درون حفره ها به بیرون راه پیدا کند و به این ترتیب قندیل و دالان های شگفت انگیزی در این محدوده پدید آمده است. از عجایب این غار، گرم بودن آن در زمستان و سردی هوای درون آن در تابستان است.

دهانه غار ده شیخ در ارتفاع ۱۶۷۰ متری از سطح دریا واقع شده و بسیار تنگ و باریک است به صورتی که حدود ۵ الی ۶ متر را باید به صورت نشسته طی کرد. ارتفاع این غار در برخی مناطق تا هفت متر هم می‌رسد و در دالان‌های مختلف غار، قندیل‌های آهکی گوناگون با زیبایی خاصی شکل گرفته ‌اند. دهانه این غار، درست روبه روی قله قاش مستان، دنا قرار گرفته است.

غار ده شیخ دنا

حوضچه های بزرگ و کوچک آبی در غار، به شکل حیرت‌آوری توسط دالان‌های باریک به هم متصل می‌شوند. در برخی از دالان‌های غار، حشرات، پرندگان و جانوران زیادی به ویژه خفاش، موش و انواع بندپایان از جمله حشرات، عنکبوت، صد پا و سوسک پیدا می‌شود.

وجه تسمیه غار ده شیخ

غار ده شیخ به این دلیل که در همسایگی و بالادست روستای ده شیخ قرار گرفته است به همین نام شناخته می شود. 

کشف غار ده شیخ

چوپانی از اهالی روستای ده شیخ، در حالی که به دنبال گله اش بود متوجه این غار شد و و قتی فهمید که داخل آن هیچ گنجی وجود ندارد، دیگران را از وجود چنین غاری با خبر کرد. کم کم رفت و آمد کارشناسان و غارشناسان به این غار زیاد شد و در نهایت سازمان میراث فرهنگی نیز آن را به نام روستایی که در نزدیکی غار است ثبت ملی کرد.

تخمين سن غار ده شیخ توسط زمين شناسان

بر طبق بررسی های زمین شناسی صورت گرفته، غار ده شیخ مربوط به دوره ی دوم زمین شناسی است. کارشناسان زمین شناسی که به این غار آمده اند از روی قندیل‌های موجود، این دوره را برای غار تخمین زده اند. این مکان در طی قرن‌ها دست‌نخورده و ناشناخته باقی مانده است و گواه آن نبود هیچ‌گونه نقاشی بر روی دیواره‌های غار است.

غار ده شیخ یکی از غارهایی است که طی بررسی های باستان شناسی که انجام شده در آن بقایای انسانی، حیوانی و سفال پیدا شده است که نشان می دهد برخی از انسان‌ها این غار عظیم را در مقاطعی از تاریخ برای زندگی انتخاب کرده بودند. طبق بررسی‌های باستان‌شناسی نوع سفال‌ها، مربوط به دوره هخامنشی و ساسانی است. تنوع سفال هایی که درون این غار کشف شده نیز نشان از قدمت طولانی مدت ده شیخ می دهد.

سرمایه گذاری در محل غار ده شیخ

بعد از کشف این غار و ثبت ملی شدن آن، غار ده شیخ در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت تا برای حضور گردشگر آماده شود. در واقع یک سرمایه گذار از اهالی شهرستان گناوه به این محدوده آمد و شروع به کار کرد. وی دری آهنی برای جلوگیری از ورود حیوانات به داخل غار، نصب کرد. چندین درخت قطع شد تا به جای آن پارکینگ برای حضور خودروها ساخته شود. همچنین در کنار این محدوده و در پایین کوهی که ورودی غار در آن است، تعدادی ساختمان برای فروش صنایع دستی و سوغات و سرویس بهداشتی ساخته شد و از کنار همان ساختمان‌ها راهی برای رسیدن به دهانه غار باز شد.

همچنین نورهای رنگارنگی به قندیل های تاریخی تاباند تا بتواند جلوه ای دیگر به این غار بدهد. به همین دلیل گردشگر در برخی از قسمت‌ها با رنگ تند سبز و یا آبی رو به روست.

البته برخی فعالیت‌های انجام شده در این محل، اعتراض غارشناسان را به همراه داشته‌ است.

غار ده شیخ کجاست

غار ده شیخ، در ۲ کیلومتری روستای ده شیخ و ۶ کیلومتری شهر پاتاوه، در شهرستان دنا، ۵۱ کیلومتری یاسوج، در استان کهگیلویه و بویراحمد، واقع شده است.