غار کرفتو یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌است. بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد. آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده 3 هستند. این غار در ارتفاعی بیش از 100 متر از سطح زمین قرار دارد که برای رسیدن به آن باید بیش از 180 پله را طی کرد. 

غار کرفتو دیوان دره

با توجه به پژوهش‌های به عمل آمده، غار کرفتو در دوران ـ مـزوزوئـیـک ـ زیر آب بوده و در اواخر همین دوره ارتفاعات کرفـتـو از آب بیرون آمده است. در داخل غار هـنوز هـم آب وجود دارد و برای دیدن بعضی از جاهای مختلف آن بایـد از قایقهای کوچک استفاده کرد وجود تصاویر واشکال نقاشی شده داخل غار از جمله دیدنی های موجود در این اثر باستانی می باشد که هر بیننده ای را به خود جلب می کند. کتیبه‌ای یونانی بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده شده‌است. 

این غار در سال 1379 گمانه زنی شد و با بررسی‌های باستان‌شناختی در محوطه بیرون و داخل غار آثاری از دوران‌های مختلف به دست آمد. کشف تراشه‌ای سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از استفاده انسان‌ها در دوران پیش از تاریخ از این غار باشد. همچنین نمونه سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانی و ساسانی و دوران اسالمی یعنی سده‌های ششم تا هشتم ه. ق مسجل می‌سازد.

غار کرفتو دیوان دره

معماری غار کرفتو

 معماری این غار صخره ای، چهار طبقه در دل کوه است و در حال حاضر طول آن حدود 750 متر و ارتفاع سقف آن از یک تا 12 متر متفاوت است. در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق‌ها با هم مرتبط باشند. نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق‌ها نقوشی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده‌است.

بر دیواره عمودی طبقات مختلف غار آثار متعددی از گوزن مارال، سوارکار با اسب، حیواناتی ناشناس و... وجود دارد که به سختی قابل مشاهده‌اند. در میان نقش های قابل مشاهده، نقش‌ های گوزن‌های مارال که تعداد آنها در طبقه دوم به چهار مورد می‌رسد از همه قدیمی‌ترند.

غار کرفتو کجاست

غار کرفتو در حدود 70 کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره و در شرق شهر سقز واقع شده است.