پل بیستون

• 1398/04/19
• 0 کامنت
• 2429 تعداد بازدید

پل بیستون که با نام‌های پل کهنه، پل شاه عباسی، پل صفوی، پل نادرآباد و پل دینورآب نیز شناخته می‌شود، در بخش شرقی محوطه تاریخی بیستون جای گرفته‌ است. این پل بر سر راهی که در زمان صفوی، از قزوین به همدان و کرمانشاه کشیده شده بود و به بغداد متصل می شد قرار دارد.

پیشینه پل بیستون

شواهد و مدارک به جا مانده نشان می‌دهد که پایه‌های پل بیستون در اواخر دوره ساسانی ساخته شده ولی همانند بسیاری از دیگر سازه‌های ساسانی بیستون ناتمام مانده‌ است. در سده چهارم هجری فرمانروایان محلی حسنویه، آن را تکمیل کردند که از آن تنها طاق‌های دهانه دوم و سوم و پشتبندهای مدور آن به جا مانده‌ است. در دوره ایلخانی، دهانه پنجم پل به همراه پشتبندهای مثلثی بازسازی گردید. افزون بر این برای تأمین آجرهای دهانه پل، کوره‌های آجرپزی در شمال غربی آن ایجاد کرده‌اند. نمای پل در دوره صفوی و طاق چهارم در دوره پهلوی بازسازی گردید.

در آثار بیشتر مورخین، سیاحان و سفرنامه نویسان اشاره خاصی به این پل نشده است. کهن ترین متنی که به وجود آن اشاره می کند یادداشتی از اولیویه (جهانگردی که در زمان آغا محمد خان قاجار از بیستون دیدن کرده) است که در مورد این پل توضیحاتی داده است.

بعد از وی عبدالعلی خان ادیب الملک، ناصرالدین شاه قاجار، فلاندن و سر هنری بایندر هر کدام اشاره مختصری به این پل داشته اند.

معماری پل بیستون

پل بیستون ۱۴۴ متر درازا و ۶۰/٧ متر پهنا دارد و در جهت شرقی – غربی بر روی رودخانه دینورآب ساخته شده‌ است و بخش هایی همچون پایه ها، دهانه ها، پشتبندها، جان پناه ها، گذرگاه و بستر سازی را شامل می شود.

تاکنون ۶ دهانه از این پل شناسایی شده است که طاق همه دهانه‌ها به جز دهانه چهارم از طاق‌های جناغی هستند و طاق دهانه چهارم از نوع طاق‌های هلوچین یا بیضی نزدیک به دایره است. هم اکنون ۴ دهانه پل باز است.

طی سه فصل کاوش، هفت پایه از این پل شناسایی شده است. پایه‌های پل به جز پایه‌های کناری، دارای پلان شش ضلعی است که هر کدام از سه بخش تشکیل شده‌ است. بخش میانی به شکل مکعب مستطیلی است که در دو طرف این مکعب، هم پادسو با جریان آب و هم همسو با جریان آب، آبشکن های مثلثی قرار دارد.

در نمای شمالی و جنوبی پل بر روی هر کدام از آبشکن‌ها، پشتبندهای مثلثی و گردی از آجر ساخته‌اند که نقشی اساسی برای جلوگیری از رانش قوس دهانه‌های پل دارد. پایه‌های پل از سنگ و ملاط گچ ساخته شده‌ است. روکار پایه‌ها را با سنگ‌های مکعب-مستطیل شکل تراشیده شده و قسمت داخلی پایه‌ها را با قلوه سنگ، لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته‌اند. دهانه‌های پل از آجر با ملاط گچ و گذرگاه پل بیستون از قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملاط گچ ساخته شده‌ است.

مرمت پل بیستون

با توجه به اعتباراتی که در سال ۹۵ برای مرمت پل صفوی بیستون اختصاص پیدا کرد، پایگاه میراث جهانی بیستون، اقدام به مرمت و ساماندهی بخش‌هایی از پل کرد. جمع آوری زباله ها و نخاله های بخش غربی پل، لایروبی رودخانه، مرمت پایه های سنگی، کف‌سازی داخل دهانه های پل و مرمت بخش هایی از جداره آجری ازجمله اقداماتی است که انجام شده است.

پل بیستون کجاست

پل بیستون در حاشیه شرقی بیستون، بر روی رودخانه دینورآب و در سر راه قدیم کرمانشاه به صحنه، در شهرستان هرسین در استان کرمانشاه قرار دارد.